W wilgotnym środowisku podłoża storczyków co jakiś czas pojawiają się nieproszeni goście. Walka z nimi nie musi być jednak trudna, a przede wszystkim może być skuteczna. Co jakiś czas, na różnego rodzaju forach dedykowanych storczykom, pojawiają się pytania o ziemiórki, niewielkie, szybko poruszające się owady ( rodzina Sciridae) należące do rzędu muchówek (Diptera). Dorosłe ziemiórki przypominają drobne muszki i są znane z niskiego lotu tuż nad powierzchnią podłoża.
Zwinne i szybkie ziemiórki są małe, zwykle mają od 2 do 5 mm długości, a ich smukle ciała mają ciemne ubarwienie. Ziemiórki, w czasie swojego życia przechodzą przez stadia jaja, larwy, poczwarki i dorosłego owada. Larwy są białe, półprzezroczyste z czarną głową i mogą osiągać długość do 5 mm. Preferują wilgotne środowiska, takie jak doniczki roślin, zwłaszcza gdy podłoże jest stale mokre i zawiera dużo rozkładającej się materii organicznej. Larwy żywią się głównie rozkładającą się materią organiczną, grzybami i glonami, ale mogą również uszkadzać korzenie młodych roślin, co czyni je szkodnikami.
Pytanie o to, czy ziemiórki mogą zaszkodzić także storczykom, powtarza się regularnie. Odpowiedź na nie jest niestety twierdząca. Choć te eleganckie rośliny są znane ze swojej odporności i wytrzymałości, larwy ziemiórek mogą spowodować poważne szkody. Ziemiórki, żerując na rozkładającej się materii organicznej, grzybach i glonach, mogą przy okazji uszkadzać delikatne korzenie storczyków, szczególnie młodych roślin lub tych z osłabionym systemem korzeniowym.
Jak Ziemiórki Uszkadzają Korzenie Phalaenopsis
- Żerowanie na welamenie: Larwy ziemiórek mogą przegryzać się przez welamen, uszkadzając jego strukturę. Welamen jest pierwszą linią obrony korzenia i jego uszkodzenie może prowadzić do problemów z pobieraniem wody i składników odżywczych.
- Bezpośrednie uszkodzenia: Po uszkodzeniu welamenu, larwy mogą dalej żerować na bardziej wewnętrznych częściach korzeni, powodując poważniejsze uszkodzenia strukturalne.
- Wtórne infekcje: Uszkodzone korzenie są bardziej podatne na infekcje bakteryjne i grzybowe. Rany powstałe w wyniku żerowania ziemiórek mogą stać się wrotami dla patogenów takich jak Fusarium, Pythium czy Rhizoctonia, co może prowadzić do dalszego osłabienia i chorób roślin.
- Rośliny z uszkodzonymi korzeniami, mają trudności w prawidłowym funkcjonowaniu korzenie, pobieraniu wody i składników odżywczych, co powoli prowadzi do ich osłabienia i zahamowania wzrostu.
Sposoby Ochrony Storczyków
Aby chronić storczyki przed ziemiórkami, warto przyjrzeć się ziemiórkom nieco bliżej i poznać bardziej szczegółowo ich życie. Dorosłe ziemiórki spędzają mnóstwo czasu na poszukiwaniu grzybów. Samice składają swoje małe, białe jaja w wilgotnej lub mokrej glebie. Gdy jaja się wykluwają, smukłe, przezroczysto-białe larwy z charakterystyczną błyszczącą czarną głową zaczynają żywić się grzybami, osiągając długość około 4-5 mm, gdy są dojrzałe. Po około dwóch tygodniach, w zależności od temperatury i wilgotności, larwa przekształca się w stadium poczwarki, a kilka dni później wyłania się jako dorosła mucha. Cały cykl życia trwa około miesiąca.
Jak wskazuje ich angielska nazwa, muchówki są związane z grzybami (fungus gnats) Ale dlaczego są tak powszechne wokół roślin doniczkowych? Otóż, zazwyczaj wcale nie dlatego, że żywią się roślinami. Są powszechne, ponieważ ich larwy żywią się grzybami rosnącymi w zbyt wilgotnym lub mokrym, ciepłym podłożu, które szybko się rozkłada. Innymi słowy, to nadmierne podlewanie i nawożenie roślin sprawia, że te urocze małe muchy mają się doskonale. Ziemiórki są bardziej obfite w starszym i wilgotniejszym podłożu doniczkowym bogatym w grzyby. Organiczne materiały doniczkowe będą się szybciej rozkładać przy wyższych poziomach nawozów, ponieważ azot również odżywia grzyby i inne organizmy rozkładu.
Zazwyczaj larwa żywi się tylko grzybami. „Zazwyczaj” nie oznacza jednak „zawsze” i larwy mogą również żywić się sadzonkami, obumierającymi i gnijącymi tkankami, takimi jak korzenie, oraz szybko zjadać liście leżące na powierzchni wilgotnego podłoża doniczkowego. Obserwowano także, że larwy mogą żerować na korzeniach siewek storczyków, prawdopodobnie z powodu kombinacji wysterylizowanego podłoża, wysokiej wilgotności, zestresowanych roślin i braku grzybów jako pożywienia dla larw.
Co więc możemy właściwie zrobić?
- Monitorowanie: Regularnie sprawdzaj podłoże storczyków pod kątem obecności larw ziemiórek. Można użyć żółtych lepowych tabliczek do monitorowania obecności dorosłych owadów.
- Unikanie wilgotnego podłoża: Ziemiórki preferują wilgotne środowiska. Dbaj o odpowiednią wilgotność podłoża, nie dopuszczając do jego nadmiernego przemoczenia. Pamiętaj, że storczyki z rodzaju Phalaenopsis powinny przesychać pomiędzy kolejnymi nawadnianiami.
- Stosowanie odpowiednich podłoży: Wybieraj podłoża o niskiej zawartości rozkładającej się materii organicznej. Doskonałą alternatywą może być zastosowanie podłoża z dodatkiem włókna kokosowego, którego ziemiórki po prostu nie lubią.
- Biologiczne środki ochrony: Jeśli mimo zastosowania wszystkich powyższych środków nadal będziemy mieli problem z ziemiórkami, warto rozważyć wprowadzenie naturalnych drapieżników ziemiórek, takich jak nicienie Steinernema feltiae, co może pomóc w kontrolowaniu populacji tych szkodników. Nicienie dostają się do wnętrza larw ziemiórek przez naturalne otwory ciała (otwór gębowy, odbytowy lub przetchlinki) i tam żerują. Z przewodu pokarmowego nicieni uwalniają się wówczas specyficzne bakterie, które rozpraszają się wewnątrz ciała owada, intensywnie się namnażając. Bakterie te rozkładają tkanki gospodarza na substancje, które mogą zostać łatwo pobrane przez nicienie. Larwa ziemiórki ginie w ciągu kilku dni. Porażone larwy przybierają kolor żółty do brązowego i stają się śluzowate, przez co trudno je zauważyć w podłożu. Nicienie te są ogólnie dostępne i stosunkowo niedrogie.
Podsumowanie:
Ziemiórki, mimo że są niewielkimi owadami, mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia storczyków, zwłaszcza w wilgotnym środowisku, które sprzyja ich rozmnażaniu. Ich larwy mogą uszkadzać korzenie roślin, prowadząc do problemów z pobieraniem wody i składników odżywczych, co w rezultacie osłabia roślinę i hamuje jej wzrost. Storczyki, mimo swojej odporności, są narażone na szkodliwe działanie tych insektów, zwłaszcza jeśli ich podłoże jest nadmiernie wilgotne i bogate w rozkładającą się materię organiczną.
Aby skutecznie chronić storczyki przed ziemiórkami, kluczowe jest monitorowanie stanu podłoża oraz stosowanie odpowiednich praktyk pielęgnacyjnych. Regularne sprawdzanie podłoża, unikanie nadmiernego podlewania oraz dobór właściwych podłoży o niskiej zawartości organicznych materiałów są podstawowymi krokami w zapobieganiu problemom. W przypadku intensywnego wystąpienia ziemiórek warto rozważyć użycie biologicznych środków ochrony, takich jak nicienie Steinernema feltiae, które mogą skutecznie kontrolować populację tych szkodników bez negatywnego wpływu na rośliny.
Pamiętaj, że skuteczna walka z ziemiórkami wymaga zarówno profilaktyki, jak i szybkiej reakcji na pojawiające się problemy. Właściwe praktyki pielęgnacyjne, monitorowanie oraz zastosowanie odpowiednich środków ochrony mogą pomóc w utrzymaniu storczyków w zdrowiu i dobrym stanie, zapewniając im piękny i długotrwały rozwój.
© Zdjęcia i tekst: Marzenna Kielan. Wszelkie prawa zastrzeżone.