Podrodzina: Epidendroideae

Plemię: Vandeae

Podplemię: Aeridinae

Synonimy: Phalaenopsis cruciata Schltr., 1910., Phalaenopsis musicola Ridl., 1893, Polychilos maculata (Rchb.f.), 1982.

Odmiany: Phalaenopsis maculata Rchb.f. f. flava Christenson., 2001.

© Foto: Gene Tobia

Pięknym, charakterystycznym plamkom Phalaenopsis maculata zawdzięcza swoją nazwę gatunkową. Malucatus w języku ładzińskim oznacza bowiem „plamiaty”. Gatunek ten został odkryty przez Charlesa Curtisa w roku 1880, podczas jego podróży, którą odbył wraz z młodym ogrodnikiem, Davidem Burke, na Borneo, Sumatrę i Jawę. W Europie Phal. maculata pojawił się już rok później (1881), wprowadzony przez Harrego Jamesa Veitcha. Reichenbach, który miał w swojej kolekcji jedną z roślin zebranych przez Curtisa, nazwał go „małym klejnotem”, zachwycając się niezwykłą urodą tej malutkiej ćmówki.

Występowanie: Malezja (stan Pahang), Borneo (stany Sabah i Sarawak), Indonezja (Kalimantan Timur). Jako jeden z nielicznych gatunków z rodzaju Phalaenopsis Phal. maculata należy do grupy litofitów. I choć wiele różnych źródeł informuję, że jest on litofitem i epifitem, to najczęściej rośliny te można spotkać rosnące na wapiennych, omszonych skałach, na wysokości od 200 do 1000 m nad poziomem morza, w cieniu drzew. Jako jeden z nielicznych Phalaenopsis lepiej także czuje się w umiarkowanym, aniżeli w wybitnie ciepłym środowisku.

Opis: Jeden z najmniejszych gatunków z rodzaju Phalaenopsis, jakim jest Phal. maculata,  kwitnie wiosną. Niewielkie 2-3 cm kwiaty pojawiają się na pędzie kwiatowym bardzo rzadko przekraczającym długość 15 cm. Listki okółka zewnętrznego i wewnętrznego mają piękny kremowobiały kolor, czasem pociągnięte są lekkim cieniem w kolorze zielonej herbaty ze śmietaną. Na tym tle widoczne są wydłużone nieco czereśniowej barwy plamki. Czereśniowa końcówka warżki i żółty callus dopełniają urody Phal. maculata.

Liscie Phal. maculata, barwy jasnozielonej, osiągają długość 20 cm (choć część wiarygodnych źródeł utrzymuje, że rzadko przekraczają długość 10 cm) i szerokość 8 cm. Bardzo rzadko roślina ma ich więcej niż 3 – 5.

Warunki uprawy: Phal. maculata ma opinię rośliny trudnej w uprawie, choć nie wszyscy się z tą opinią zgadzają.  Z całą pewnością stwierdzić jednak można, że jako litofit  ćmówka ta rośnie zdecydowanie lepiej, jeśli w podłożu znajdą się okruchy skały wapiennej, choć nie oznacza to, że roślina nie potrzebuje dodatku sphagnum i kawałków kory (ilość kory powinna być jednak nieco zredukowana). Wydaje się, że główny problem z Phal. maculata występuje w bardzo wczesnej fazie „dzieciństwa” tych roślin. Phal. maculata mają powiem, jako sadzonki, niesłychanie powolny wzrost i mimo doskonałych warunków (odpowiednia wilgotność, oświetlenie, dodatek wapienia), po roku, półtora od wysadzenia z agaru, osiągają wielkość, jaką inne Phalaenopsis osiągają po 5-6 miesiącach. Być może także, nieciekawa reputacja tych roślin jako trudnych, ciągnie się za nimi z czasów, gdy w sprzedaży były jedynie Phal. maculata pochodzące ze środowiska naturalnego, a które faktycznie sprawiały mnóstwo kłopotów w uprawie. Dostępne obecnie w handlu rośliny, to jednak efekt działań hodowców, znacznie łatwiej adaptujące się do warunków, jakie stworzyć im może hodowca. Mimo tych pozytywnych zmian, Phal. maculata wymaga ostrożnego cieniowania i zapobiegawczego spryskiwania preparatami grzybobójczymi i bakteriobójczymi od kwietnia do października. Wysokiej wilgotności powietrza powinna także towarzyszyć odpowiednia wentylacja, ograniczająca potencjalny rozwój grzybów.

 

Informacje dodatkowe: Phal. maculata wykorzystywany jest w procesie hybrydyzacji do uzyskania roślin o mniejszych rozmiarach, jednak wszystkie jego cechy, uważane za negatywne, takie jak wąskie płatki czy powolny wzrost sprawiają, że rzadko bywa rodzicem odmiany powstałej w procesie krzyżowania. Mimo tych ograniczeń, z udziałem P. maculata jako rodzica powstało kilka roślin o wyjątkowej urodzie, jak choćby: Phalaenopsis Rare Delight, Spring Rain, Geralt.

Więcej zdjęć: Phalaenopsis maculata