Podrodzina: Epidendroideae

Plemię: Vandeae

Podplemię: Aeridinae

Synonimy: Polychilos gibbosa (H.R.Sweet) Shim, 1982.
Phalaenopsis petelotii Nom. nud.

Odmiany: Phalaenopsis gibbosa (H.R.Sweet) var. wlodarczykiana Roeth., 2010.

© Foto: epicphals.

Phalaenopsis gibbosa opisana po raz pierwszy w roku 1970 przez Hermana Roydena Sweeta (American Orchid Society Bulletin), zawdzięcza swoją nazwę gatunkową łacińskiemu przymiotnikowi gibbosus, oznaczającemu garb lub wypukłość i odnoszącemu się do specyficznej budowy okwiatu tej ćmówki.

 Występowanie: Phalaenopsis gibbosa jest epifitem porastającym zimozielone, otwarte lasy położone na wysokości do 500 m nad poziomem morza na obszarze Laosu i Wietnamu. Fakt ten, a także różnice w budowie okwiatu, mają kluczowe znaczenie na odróżnienie Phalaenopsis gibbosa od Phalaenopsis thailandica, którego losy jako odrębnego gatunku nadal  jeszcze się ważą.

 Opis: Z uwagi na panujące obecnie zamieszanie i podzielone opinie ekspertów, aby dokonać w miarę obiektywnego opisu tego gatunku warto posłużyć się zdjęciami.

 Zgodnie z artykułem, którego autorami byli O. Gruss i M. Roeth, a który został opublikowany w roku 2009 w „Die Orchidee”, zdjęcie po lewej prezentuje Phal. gibbosa. Kremowobiałe płatki i środkową część warżki w kształcie strzałki pokrywa jedynie delikatny cień barwy żółtej. Listek grzbietowy oraz listki boczne okółka wewnętrznego są mocno wygięte do tyłu. Rośliny o tak wybarwionych kwiatach jeszcze do nie dawna uważane były za odmianę Phal. gibbosa i sprzedawane były pod nazwą Phalaenopsis gibbosa var. alba. Ich geograficznie odizolowane miejsce pochodzenia (Laos i Wietnam) pokrywało się z miejscem pochodzenia Phal. gibbosa opisanej przez H. R. Sweeta.

 Roślina widoczna na tym zdjęciu do niedawna opisywana była jako Phalaenopsis gibbosa. Jej śnieżnobiałe płatki i środkową część warżki w kształcie strzałki pokrywa wyraźnie odcinający się wzór z intensywnie żółtych i brązowych plamek. Choć listek grzbietowy okółka wewnętrznego odchyla się mocno do tyłu, to jednak listki boczne nie podążają tuż za nim i pozostają rozpostarte na boki (mocniej niż u Phal. gibbosa). Co więcej, rośliny wyglądające w taki właśnie sposób znajduje się na innym, geograficznie izolowanym obszarze, na granicy pomiędzy Myanmarem a Tajlandią, nie zaś na terenie Laosu czy Wietnamu. O. Gruss i J. Roeth uważają że jest ona odrębnym gatunkiem i nazywają ją Phalaenopsis thailandica.

 Obydwie rośliny kwitną wczesną wiosną. Kwiaty pojawiają się na pędach dorastających do około 15 cm długości i mogą być bardzo liczne. Obydwie także mają silnie rozwinięty system płaskich i licznych korzeni, o zielonym wybarwieniu (pełnią częściowo funkcję liści) i niewielkie liście dorastające do 10 – 12 cm długości i 4 – 5 cm szerokości.

 Z uwagi na nierozwiązaną nadal tajemnicę i spór panujący w świecie naukowym, nie umieściłam Phal. thailandica jako osobnego gatunku w opisach zamieszczanych na stronach serwisu. Jednakże, zważywszy na różnice wyraźnie widoczne pomiędzy obydwiema roślinami, trudno byłoby mi przejść obojętnie obok tej zagmatwanej sprawy, zwłaszcza, że na kilku polskojęzycznych stronach natknęłam się na mylnie zinterpretowane echa trwającej dyskusji, wprowadzające niezamierzenie jeszcze więcej chaosu i zamieszania.

 Zamieszanie potęguje także fakt, że na rynku co jakiś czas pojawiają się w sprzedaży rośliny znane jako Phalaeonopsis petelotii wyglądające jak Phal. gibbosa (i będące w rzeczy samej Phal. gibbosa). O. Gruss zwraca uwagę na fakt, że jest to jednak jedynie nazwa handlowa (nie zaś synonim) prawdziwych Phal. gibbosa (A. Petelot w roku 1933 znalazł roślinę, która posłużyła jako typ) a Sweet, który dokonał opisu tego gatunku zdecydował się jednak na nadanie roślinie nazwy gatunkowej gibbosa.

Warunki uprawy: Zarówno Phalaenopsis gibbosa, jak i Phalaenopsis thailandica powinny być uprawiane na podkładkach. Długie, liczne i zielone korzenie obu roślin pełnią bowiem częściowo funkcje liści. Ciekawą formę uprawy stanowi umieszczenie roślin na zewnętrznej stronie glinianej doniczki wypełnionej w środku wodą (co zapewnia roślinie stałą, wysoką wilgotność). Aby taka uprawa spełniała jednak oczekiwania roślina powinna znajdować się w stale bardzo ciepłym środowisku (stygnąca w środku woda może powodować, że utrzymanie wymaganej temperatury stanie się niemożliwe). Nawet w miesiącach zimowych, gdy temperatura nocą spada do 15 – 17° C, w ciągu dnia nadal utrzymuje się na poziomie temperatur wysokich (około 30° C). Aby uprawa przebiegała z sukcesem musi jednak przede wszystkim zostać spełniony warunek dotyczący wilgotności powietrza, nigdy nie powinna ona spadać poniżej 70% (nawet w czasie chłodnych nocy).

 

Informacje dodatkowe: Phal. gibbosa i Phal. thailandica mogą tracić okresowo liście. W warunkach uprawy w środowisku sztucznym sytuacja taka wymaga jednak szczególnej uwagi, obie rośliny tracą bowiem liście także i wtedy, gdy zaczynają chorować.

Więcej zdjęć:
Phalaenopsis thailandica

Więcej zdjęć:
Phalaenopsis gibbosa